یاداشت صدو هفت : مرگ

مرگ یک امر حقیقی است؛ مثل اینکه در مطالب نظری و ریاضی می‌گویند دو دو تا چهارتا بالضّرورة، در مسائل عملی و سیر جهانی هم می‌گویند «الموت حقٌّ»؛ یعنی مرگ، ضروری است؛ مرگ، سفر است نه سکون؛ هجرت است نه در جا ماندن؛ از پوست به در آمدن است، نه پوسیدن؛ حیات مجدّد است، نه مُردن؛ لذا از مرگ به وفات یاد شده است نه به فوت؛ منتها در جریان مرگ، چون انسان چند درجه می‌شود، در هنگام توفِّی و قبض روح، چند طایفه آیات عهده‌دار این مسئله است. گاهی خداوند  می‌فرماید فرشته مرگ عزرائیل(سلام الله علیه) شما را قبض روح می‌کند، آنها میگویند: ﴿ءَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ﴾،[1] ما در زمین می‌پوسیم دیگر بعثی در کار نیست، آن‌گاه ذات اقدس الهی می‎فرماید شما نمی‌پوسید: ﴿قُلْ یَتَوَفَّاکُم مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ﴾؛[2] شما متوفّا هستید. فرشته ما عزرائیل(سلام الله علیه) متوفّی است. «توفّی»، «استیفاء»؛ یعنی تمام حقیقت شما را می‌گیرد. اگر گفتند فلان شخص در آن مقاله یا در آن سخنرانی حق مطلب را مستوفا بیان کرد؛ یعنی چیزی جا نگذاشت. شما متوفا هستید، فرشته ما استیفا می‌کند، توفّی می‌کند تمام حقیقت شما را می‌گیرد، گم نمی‌شوید، از بین نمی‌روید: ﴿قُلْ یَتَوَفَّاکُم مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ﴾؛ زیر مجموعه عزرائیل(سلام الله علیه) هم که تحت تدبیر این فرشته بزرگ‌اند، ﴿تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا﴾،[3] آنها هم وظیفه خودشان را انجام می‌دهند. فوق همه هم ذات اقدس الهی است که ﴿اللَّهُ یَتَوَفَّی الأنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا﴾.[4] این سه طایفه آیات نشان می‌دهد که هیچ چیزی از انسان گم نمی‌شود، هر چیزی سرجای خودش است.

پی نوشت :

[1]. سوره مؤمنون، آیه82؛ سوره صافات، آیه16؛ سوره واقعه، آیه47.

[2]. سوره سجده، آیه11.

[3]. سوره انعام، آیه61.

[4]. سوره زمر، آیه42.